Tổng quan về huyện Bảo Lạc trước sáp nhập
Huyện Bảo Lạc nằm ở cực Tây tỉnh Cao Bằng, là vùng đất mang đậm dấu ấn văn hóa của nhiều dân tộc thiểu số, nổi bật với phong cảnh núi non trùng điệp và không gian sinh thái còn nguyên sơ. Với tổng diện tích 920,73 km² và dân số khoảng 54.420 người, Bảo Lạc là một trong những huyện có diện tích rộng nhưng mật độ dân cư khá thưa, chủ yếu sinh sống rải rác ở các thung lũng và triền núi.
Địa hình huyện chủ yếu là đồi núi cao, nhiều sông suối nhỏ xen kẽ, tạo ra những thung lũng đất phù sa màu mỡ. Khí hậu đặc trưng cận nhiệt đới núi cao, mùa đông lạnh, mùa hè mát, thuận lợi cho phát triển cây lương thực, dược liệu, cây ăn quả ôn đới và chăn nuôi đại gia súc.
Ranh giới hành chính của huyện Bảo Lạc trước sáp nhập như sau:
- Phía Đông giáp huyện Bảo Lâm
- Phía Tây giáp huyện Hà Quảng (Cao Bằng) và huyện Mèo Vạc (Hà Giang)
- Phía Nam giáp huyện Bắc Mê (Hà Giang)
- Phía Bắc giáp Trung Quốc
Vị trí địa lý đặc biệt giúp Bảo Lạc trở thành cửa ngõ giao thương, đồng thời giữ vai trò chiến lược trong quốc phòng – an ninh khu vực biên giới.
Đơn vị hành chính
Huyện Bảo Lạc được chia thành 17 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 1 thị trấn trung tâm và 16 xã miền núi. Đây là những địa bàn giàu truyền thống văn hóa, đa dạng bản sắc dân tộc, đóng vai trò hạt nhân phát triển nông nghiệp và thương mại địa phương. Cụ thể: Thị trấn Bảo Lạc, Bảo Toàn, Cô Ba, Cốc Pàng, Đình Phùng, Hồng An, Hồng Trị, Hưng Đạo, Hưng Thịnh, Huy Giáp, Khánh Xuân, Kim Cúc, Phan Thanh, Sơn Lập, Sơn Lộ, Thượng Hà, Xuân Trường.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Huyện Bảo Lạc đã và đang chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng nhằm tạo tiền đề phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Nổi bật nhất là các tuyến giao thông huyết mạch như quốc lộ 34 nối thành phố Cao Bằng với huyện Bảo Lạc, và đường liên huyện đi Hà Giang, giữ vai trò then chốt trong lưu thông hàng hóa, giao thương nông sản, vận chuyển khoáng sản, và kết nối du lịch liên vùng.
Ngoài giao thông đường bộ, hệ thống điện lưới quốc gia đã được phủ khắp hầu hết các xã trung tâm và vùng phụ cận, tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện đạt trên 95%. Hạ tầng viễn thông, truyền hình và mạng Internet không ngừng được mở rộng, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn và đô thị. Hệ thống trường học, trạm y tế, các công trình phúc lợi xã hội cơ bản đáp ứng nhu cầu dân sinh, dù còn gặp nhiều khó khăn do địa hình hiểm trở, phân tán dân cư.
Thời gian tới, nhiều dự án trọng điểm về nâng cấp giao thông liên xã, xây dựng chợ trung tâm, cải tạo công trình thủy lợi, phát triển các khu dân cư tập trung sẽ tiếp tục được triển khai, hướng đến mục tiêu từng bước hiện đại hóa hạ tầng nông thôn miền núi.
Kinh tế
Nền kinh tế của huyện Bảo Lạc vẫn dựa chủ yếu vào nông nghiệp, lâm nghiệp và chăn nuôi, với sản phẩm đặc trưng như ngô, lúa nương, thảo quả, gừng, chè Shan tuyết, cây dược liệu quý và trâu, bò thả đồi. Trong những năm gần đây, huyện đã tích cực khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao để nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.
Ngoài ra, tiềm năng khoáng sản tại một số xã như Sơn Lộ, Đình Phùng được đánh giá khá dồi dào, phục vụ khai thác vật liệu xây dựng, khoáng sản kim loại. Khu vực trung tâm thị trấn Bảo Lạc hình thành mạng lưới chợ đầu mối, cửa hàng cung ứng vật tư nông nghiệp, dịch vụ thương mại bán lẻ.
Nhờ sự hỗ trợ từ chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và xây dựng nông thôn mới, tỷ lệ hộ nghèo của huyện từng bước giảm, đời sống người dân dần cải thiện. Tuy vậy, Bảo Lạc vẫn là huyện khó khăn của tỉnh, cần nhiều giải pháp đầu tư đồng bộ để phát huy hiệu quả tiềm năng đất đai và lao động địa phương.
Làng nghề truyền thống
Hiện tại, huyện Bảo Lạc không có làng nghề truyền thống nào thực sự nổi bật được công nhận hoặc có quy mô lớn như nhiều địa phương khác trong tỉnh Cao Bằng. Hoạt động sản xuất của người dân chủ yếu mang tính tự cung tự cấp hoặc sản xuất nhỏ lẻ trong các hộ gia đình, tập trung vào nghề thủ công đơn giản, chăn nuôi, trồng trọt.
Các nghề như dệt thổ cẩm, rèn nông cụ, làm mây tre đan xuất hiện rải rác trong một số thôn bản nhưng chưa hình thành làng nghề tập trung có thương hiệu hay sản phẩm đặc trưng nổi bật được chính thức công nhận. Đây cũng là một trong những thách thức trong phát triển kinh tế địa phương, bởi thiếu sản phẩm đặc sản có giá trị gia tăng cao để khai thác lợi thế văn hóa bản địa.
Trong quy hoạch phát triển lâu dài, huyện xác định cần hỗ trợ các nhóm hộ duy trì nghề truyền thống quy mô nhỏ, từng bước hình thành mô hình hợp tác xã, tổ hợp tác để bảo tồn, quảng bá sản phẩm thủ công của đồng bào.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Tính đến hiện nay, trên địa bàn huyện Bảo Lạc chưa có di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh nào thực sự nổi bật được xếp hạng cấp quốc gia hoặc cấp tỉnh. Các điểm tham quan, du lịch chủ yếu mang tính chất tự nhiên hoang sơ, chưa được khai thác hoặc phát triển thành sản phẩm du lịch cụ thể.
Nhiều thôn bản vùng cao sở hữu cảnh quan núi non đẹp mắt, ruộng bậc thang, sông suối trong lành, thích hợp với các hoạt động du lịch cộng đồng, trekking, trải nghiệm văn hóa địa phương. Tuy nhiên, do điều kiện hạ tầng hạn chế và thiếu dịch vụ hỗ trợ, những tiềm năng này chưa thể phát triển thành điểm đến nổi bật.
Về mặt văn hóa, huyện vẫn duy trì nhiều lễ hội truyền thống của các dân tộc Tày, Nùng, Mông, Dao, nhưng chưa được tổ chức thành sự kiện thu hút đông đảo du khách. Trong chiến lược dài hạn, huyện Bảo Lạc định hướng nghiên cứu bảo tồn văn hóa bản địa, đồng thời kết hợp khai thác du lịch sinh thái gắn với phát triển nông nghiệp sạch.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện Bảo Lạc đặt mục tiêu tập trung phát triển nông – lâm nghiệp bền vững, cải thiện hạ tầng giao thông liên xã và từng bước xây dựng trung tâm thị trấn trở thành điểm giao thương hàng hóa của khu vực phía Tây tỉnh Cao Bằng. Trọng tâm là nâng cấp quốc lộ 34 và các tuyến đường kết nối liên huyện, đồng thời kiên cố hóa hệ thống kênh mương thủy lợi để bảo đảm sản xuất nông nghiệp ổn định.
Bên cạnh đó, huyện chú trọng đẩy mạnh chương trình giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới gắn với cải thiện điều kiện giáo dục, y tế, nước sạch và vệ sinh môi trường. Các dự án khuyến khích phát triển cây dược liệu quý, trồng rừng kinh tế, chăn nuôi đại gia súc theo hướng hàng hóa sẽ tiếp tục được triển khai. Việc bảo tồn không gian văn hóa các dân tộc thiểu số cũng được lồng ghép trong quy hoạch phát triển cộng đồng, góp phần giữ gìn bản sắc địa phương.
Tầm nhìn đến năm 2050
Với tầm nhìn dài hạn đến năm 2050, huyện Bảo Lạc định hướng trở thành vùng nông – lâm nghiệp trọng điểm phía Tây Cao Bằng, phát triển kinh tế theo hướng xanh và bền vững. Huyện đặt mục tiêu hoàn thiện hạ tầng giao thông kết nối thông suốt với Hà Giang và các huyện lân cận, phát triển dịch vụ thương mại, hậu cần nông nghiệp, từng bước hình thành các cụm dân cư tập trung, giảm phân tán dân cư.
Song song đó, các chương trình khuyến khích khai thác giá trị văn hóa bản địa và cảnh quan tự nhiên gắn với phát triển du lịch cộng đồng nhỏ lẻ, từng bước nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng sống người dân vùng cao biên giới. Huyện Bảo Lạc hướng đến hình ảnh một địa phương năng động, giữ vững truyền thống đoàn kết, tự lực vươn lên giảm nghèo bền vững, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ quốc phòng – an ninh tuyến biên giới phía Bắc Tổ quốc.
