Tổng quan về huyện Bạch Thông trước sáp nhập
Huyện Bạch Thông nằm trong tỉnh Bắc Kạn, có diện tích khoảng 545 km², với dân số khoảng 31.061 người (theo số liệu mới nhất). Về địa hình, huyện nằm trong vùng trung du miền núi, độ cao trung bình từ 300–800 m so với mực nước biển. Địa hình đồi núi xen lẫn thung lũng hẹp, nhiều khe suối nhỏ, sông ngòi chảy qua tạo nên cảnh quan tự nhiên đa dạng. Khí hậu mang tính đặc trưng miền núi phía Bắc, mát mẻ về mùa hè, lạnh vào mùa đông, lượng mưa phân bố theo mùa rõ nét.
Huyện có vị trí quan trọng, nằm trên tuyến giao thông kết nối giữa các huyện trong tỉnh và trung tâm tỉnh lỵ. Hệ thống đường bộ bao gồm quốc lộ và tỉnh lộ chạy qua, thuận tiện cho phát triển kinh tế, thương mại.
Ranh giới hành chính của huyện Bạch Thông (trước sáp nhập) bao gồm:
- Phía Đông giáp huyện Ngân Sơn và Chợ Đồn
- Phía Tây giáp huyện Chợ Mới
- Phía Nam giáp huyện Na Rì
- Phía Bắc giáp huyện Bạch Thông và một phần tiếp giáp tỉnh Thái Nguyên
Thông tin trên phản ánh đầy đủ vị trí, diện tích, dân số, địa hình và ranh giới – cơ sở giúp định hướng phát triển, quy hoạch giao thông, nông lâm nghiệp và du lịch.
Đơn vị hành chính
Huyện Bạch Thông hiện bao gồm 1 thị trấn và 13 xã, cụ thể: Thị trấn Phủ Thông (huyện lỵ), xã Cẩm Giàng, xã Cao Sơn, xã Đôn Phong, xã Dương Phong, xã Lục Bình, xã Mỹ Thanh, xã Nguyên Phúc, xã Quân Hà, xã Quang Thuận, xã Sỹ Bình, xã Tân Tú, xã Vi Hương, xã Vũ Muộn.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Hạ tầng huyện Bạch Thông đã có bước cải thiện rõ nét trong những năm gần đây. Đường giao thông đã được nâng cấp, vá nền và trải nhựa tại nhiều tuyến; đặc biệt là tuyến quốc lộ và các tỉnh lộ kết nối các xã. Một số địa bàn xã xa trung tâm vẫn còn đường chưa nhựa hoặc bê tông gập ghềnh, song chương trình đầu tư xây dựng nông thôn mới đang tích cực triển khai, đẩy mạnh nâng cấp đường liên xã, cầu suối, hệ thống thoát nước và dải an toàn.
Cơ sở điện – nước được phủ gần 100 % đến từng hộ; hệ thống điện lưới quốc gia và các trạm biến áp nhỏ phục vụ nông thôn đưa điện đến vùng sâu, vùng xa. Hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung vẫn còn hạn chế ở một số xã; người dân vẫn chủ yếu sử dụng nước giếng khoan, suối. Tuy nhiên, theo kế hoạch phát triển nông thôn mới và chương trình mục tiêu quốc gia, dự kiến các xã xa sẽ được đầu tư thêm vào năm 2025–2030 để nâng cấp hệ thống cấp nước sạch.
Trường học, y tế và điện tín được đầu tư ổn định: mỗi xã có điểm trường tiểu học, trung học cơ sở (có nơi xây dựng thêm phòng học mới vào năm 2023–2024), trạm y tế xã đều đạt chuẩn quốc gia. Sự xuất hiện của các điểm truy cập internet di động, mạng 4G/5G tại xã lân cận giúp kết nối thông tin giữa người dân – chính quyền, hỗ trợ ứng dụng thương mại điện tử, giáo dục từ xa, du lịch...
Kinh tế
Kinh tế huyện Bạch Thông chủ yếu dựa vào nông – lâm nghiệp và mức độ phát triển của ngành dịch vụ, buôn bán nhỏ lẻ. Trồng trọt chính bao gồm ngô, lúa, sắn, khoai; cây màu, rau xanh được người dân phát triển theo hình thức nhỏ lẻ, tự cung tự cấp hoặc bán tại chợ xã. Lâm nghiệp vẫn giữ vai trò quan trọng với diện tích rừng lớn; khai thác gỗ, lâm sản phụ phụ trợ như măng, tre, nứa được triển khai, tuy nhiên đang chuyển dần sang hướng bảo vệ rừng, trồng rừng và phát triển chế biến lâm sản như tinh dầu trầm hương, sản phẩm gỗ rừng trồng.
Thương mại dịch vụ tại trung tâm huyện – thị trấn Phủ Thông khá sôi động, tập trung ở các chợ đầu mối, cửa hàng tạp hóa, xăng dầu, cơ sở thu mua nông sản. Triển vọng phát triển kinh tế xanh, du lịch sinh thái kết hợp cộng đồng đang hình thành nhưng còn mới mẻ; chính quyền địa phương khuyến khích đầu tư homestay, phát triển tuyến lịch sử Đồn Phủ Thông, Thác Roọm kết hợp tham quan nông nghiệp, trải nghiệm văn hóa dân tộc.
Làng nghề truyền thống
Đến thời điểm hiện tại, huyện Bạch Thông chưa hình thành làng nghề truyền thống có quy mô hoặc được công nhận cấp tỉnh. Người dân phần lớn làm nông – lâm nghiệp kết hợp với các sản phẩm thủ công cá thể như đan lát, chẻ củi, trồng rau xanh… Tuy nhiên, thực tế chưa có làng nghề nào được quy hoạch hoặc đang trong quá trình đăng ký cấp giấy chứng nhận nghề truyền thống. Việc này cũng đồng nghĩa là chưa có cơ sở để mô tả, vì vậy đây là thực trạng chính xác giúp người đọc nắm rõ.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện Bạch Thông có một số di tích lịch sử – danh lam thắng cảnh nổi bật:
- Đồn Phủ Thông: Một cơ sở quân sự thời chiến, hiện được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh. Nhiều trại lính, ụ trận thời Pháp còn lưu dấu; đây là nơi thường xuyên tổ chức các hoạt động kỷ niệm, tri ân tại lễ hội.
- Thác Roọm: Thác nước tự nhiên cao khoảng 10–15 m, nằm giữa rừng cây xanh mát. Mùa nước đổ từ tháng 5–9, thu hút du khách địa phương; cảnh quan hoang sơ, phù hợp cho các hoạt động picnic, dã ngoại.
- Lễ hội Lồng tồng Phủ Thông: Lễ hội truyền thống mừng mùa màng mới, tổ chức vào đầu xuân; nhiều hoạt động văn hóa dân gian như múa sư tử, đánh trống hội, ném còn… tạo điểm nhấn du lịch văn hóa vùng miền.
Nếu so sánh với nhiều huyện khác, Bạch Thông chưa có nhiều danh lam thắng cảnh du lịch quốc gia, nhưng những điểm trên giữ vai trò văn hóa – lịch sử quan trọng, có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng kết hợp trải nghiệm sinh thái, lịch sử.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Đến năm 2030, huyện Bạch Thông định hướng phát triển theo hướng bền vững, cân bằng giữa bảo vệ tài nguyên – phát triển kinh tế, ưu tiên xây dựng hạ tầng nông thôn, khai thác thế mạnh về nông – lâm nghiệp và tiềm năng du lịch văn hóa, sinh thái.
Trong giai đoạn này, các dự án trọng điểm đã và đang được triển khai bao gồm:
- Dự án mở rộng tuyến Quốc lộ 3 (đoạn qua Phủ Thông) nhằm cải thiện khả năng kết nối giao thông giữa các xã với trung tâm huyện và tỉnh lỵ Bắc Kạn.
- Dự án nâng cấp hệ thống thủy lợi xã Dương Phong, Lục Bình phục vụ tưới tiêu ổn định cho vùng sản xuất nông nghiệp.
- Dự án điểm xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại xã Quang Thuận giai đoạn 2022–2025 với các tiêu chí cao về đời sống, thu nhập, môi trường, văn hóa.
- Phát triển cụm công nghiệp nhỏ tại xã Cẩm Giàng – bước đầu đã có khảo sát quỹ đất và kế hoạch quy hoạch hạ tầng kỹ thuật.
- Chương trình phát triển du lịch cộng đồng gắn với Đồn Phủ Thông – Thác Roọm, kết hợp tuyên truyền, tập huấn làm du lịch tại hộ dân.
Bên cạnh đó, huyện tiếp tục đầu tư vào lĩnh vực giáo dục – y tế, đảm bảo các điểm trường đạt chuẩn quốc gia, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học vùng sâu, nâng cao năng lực khám chữa bệnh tại trạm y tế xã. Một trọng tâm lớn khác là ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp – qua các chương trình hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật canh tác hiện đại.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch Huyện Bạch Thông
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050, Bạch Thông hướng tới trở thành huyện miền núi phát triển xanh – bền vững – hiện đại, phát huy tối đa vai trò vùng đệm sinh thái và vành đai nông – lâm nghiệp của tỉnh Bắc Kạn. Huyện kỳ vọng xây dựng mô hình đô thị sinh thái nông thôn tại Phủ Thông, kết hợp phát triển không gian du lịch văn hóa, nghỉ dưỡng với chuỗi sản phẩm OCOP địa phương.
Về hạ tầng, mục tiêu là 100 % tuyến đường xã – thôn được bê tông hóa; hệ thống giao thông liên huyện kết nối nhanh chóng với Chợ Mới, Chợ Đồn, Ngân Sơn. Mọi xã đều đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, hướng tới tiêu chuẩn kiểu mẫu. Các điểm dân cư được quy hoạch ổn định theo cụm – hạn chế phát triển rải rác nhằm tiết kiệm chi phí đầu tư công và bảo vệ môi trường.
Ngành nông nghiệp sẽ dịch chuyển từ quy mô nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa tập trung, có vùng chuyên canh, gắn với chế biến sâu và truy xuất nguồn gốc. Các cây trồng chủ lực như cây ăn quả (hồng không hạt, mận tam hoa), cây lâm nghiệp, rau sạch hữu cơ… được mở rộng diện tích và nâng cấp giá trị kinh tế.
Lĩnh vực du lịch sẽ phát triển theo hướng du lịch cộng đồng – sinh thái kết hợp di sản văn hóa, trong đó Đồn Phủ Thông và Thác Roọm sẽ là trung tâm khai thác. Một số tuyến du lịch theo mùa lễ hội và trải nghiệm nông nghiệp cũng sẽ được quy hoạch bài bản để đón khách từ Thái Nguyên, Hà Nội và các tỉnh lân cận.
