Tổng quan về huyện Bạch Long Vĩ trước sáp nhập
Huyện đảo Bạch Long Vĩ là đơn vị hành chính cấp huyện thuộc thành phố Hải Phòng, được thành lập vào năm 1992. Đây là một huyện đảo đặc biệt nằm biệt lập giữa Vịnh Bắc Bộ, có vị trí chiến lược quan trọng cả về quốc phòng – an ninh và kinh tế biển.
Với diện tích chỉ 3,16 km², Bạch Long Vĩ là huyện có diện tích nhỏ nhất của thành phố Hải Phòng, đồng thời cũng là một trong những huyện đảo có dân số ít nhất Việt Nam, với 619 người tính đến thời điểm trước khi sáp nhập. Mặc dù quy mô nhỏ, huyện vẫn duy trì đầy đủ các thiết chế hành chính, kinh tế, văn hóa và quốc phòng.
Về đặc điểm địa lý, Bạch Long Vĩ nằm ở trung tâm Vịnh Bắc Bộ, cách đất liền khoảng 130 km và nằm giữa đường phân định vịnh giữa Việt Nam – Trung Quốc. Huyện không có ranh giới hành chính tiếp giáp theo các hướng Đông, Tây, Nam hay Bắc như các huyện trên đất liền. Tuy nhiên, vai trò địa chiến lược của đảo rất quan trọng, đặc biệt trong bảo vệ chủ quyền biển đảo và khai thác hải sản, kinh tế biển.
Đơn vị hành chính
Huyện Bạch Long Vĩ là trường hợp đặc biệt khi không phân chia thành các đơn vị hành chính cấp xã, phường hay thị trấn. Toàn bộ đảo được quản lý trực tiếp bởi chính quyền cấp huyện. Việc không phân cấp như các huyện khác giúp bộ máy chính quyền gọn nhẹ, linh hoạt hơn trong quản lý và điều hành các hoạt động trên đảo.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Mặc dù có quy mô nhỏ và dân số ít, nhưng huyện đảo Bạch Long Vĩ vẫn được đầu tư đáng kể về hạ tầng nhằm phục vụ quốc phòng – an ninh và phát triển kinh tế biển. Cơ sở hạ tầng trên đảo được xây dựng với trọng tâm là đảm bảo nhu cầu sinh hoạt cơ bản cho cư dân, đồng thời phục vụ cho các lực lượng chức năng và hoạt động hậu cần nghề cá.
Một số công trình hạ tầng quan trọng có thể kể đến bao gồm hệ thống điện lưới quốc gia được đưa ra đảo bằng cáp ngầm, hệ thống cung cấp nước sinh hoạt và hệ thống thông tin liên lạc như mạng viễn thông và sóng phát thanh. Ngoài ra, huyện còn có một số công trình công cộng như trạm y tế, trường học, bưu điện và trung tâm văn hóa phục vụ đời sống cư dân.
Đặc biệt, để tăng khả năng tiếp cận đất liền, đảo có cảng cá kết hợp cảng vận tải với năng lực tiếp nhận tàu trọng tải nhỏ – trung bình, đảm bảo hoạt động hậu cần nghề cá và tiếp tế hàng hóa thiết yếu từ đất liền. Các trạm radar, đài khí tượng thủy văn và trạm hải đăng cũng là những hạ tầng quan trọng, góp phần vào đảm bảo an toàn hàng hải và chủ quyền quốc gia.
Kinh tế
Kinh tế huyện Bạch Long Vĩ gắn chặt với ngành thủy sản và dịch vụ hậu cần nghề cá. Đây là một trong những trung tâm khai thác, thu mua và chế biến hải sản quan trọng của Vịnh Bắc Bộ. Cư dân trên đảo chủ yếu sinh sống bằng nghề đánh bắt cá, khai thác hải sản xa bờ và các dịch vụ liên quan như đóng – sửa tàu thuyền, cung ứng nhiên liệu, ngư cụ, lương thực, nước ngọt cho tàu cá.
Chợ cá Bạch Long Vĩ là nơi giao thương chính giữa người dân địa phương và các ngư dân từ đất liền ra đánh bắt trên vùng biển xa. Nhờ vị trí đặc biệt giữa biển khơi, đảo trở thành nơi tránh trú bão cho tàu thuyền hoạt động tại khu vực Vịnh Bắc Bộ, góp phần giữ vững chuỗi cung ứng hải sản trong khu vực.
Ngoài thủy sản, huyện còn phát triển mô hình nuôi trồng thủy sản lồng bè, khai thác rong biển và các giống hải sản quý, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nền nông nghiệp và công nghiệp trên đảo gần như không có, điều này làm nổi bật vai trò thiết yếu của hoạt động hậu cần và giao thương với đất liền.
Làng nghề truyền thống
Trên địa bàn huyện Bạch Long Vĩ không có làng nghề truyền thống nào được công nhận hay duy trì đến thời điểm hiện tại. Các hoạt động kinh tế chủ yếu xoay quanh khai thác và hậu cần nghề cá, do điều kiện địa lý và dân cư không thuận lợi để hình thành các làng nghề như ở đất liền.
Di tích, danh lam thắng cảnh
Huyện đảo Bạch Long Vĩ không có các di tích lịch sử – văn hóa hoặc danh lam thắng cảnh nổi bật như ở các địa phương nội thành hay ven biển khác của Hải Phòng. Tuy nhiên, chính vị trí địa lý đặc biệt và không gian biển đảo hoang sơ lại tạo nên sức hấp dẫn riêng, đặc biệt đối với những người yêu thích du lịch khám phá và nghiên cứu sinh thái biển.
Toàn bộ đảo được bao quanh bởi các bãi đá, triền cát và hệ sinh thái biển phong phú, với nhiều loài động – thực vật quý hiếm. Trong thời gian tới, nếu có định hướng khai thác đúng đắn, huyện đảo này hoàn toàn có tiềm năng phát triển các tour du lịch sinh thái, kết hợp với giáo dục biển đảo và bảo tồn thiên nhiên.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Trong giai đoạn đến năm 2030, huyện đảo Bạch Long Vĩ tiếp tục khẳng định vai trò là một trong những trung tâm hậu cần nghề cá của khu vực Vịnh Bắc Bộ. Mục tiêu chiến lược là xây dựng Bạch Long Vĩ trở thành một “trạm trung chuyển hậu cần nghề cá hiện đại”, kết nối các hoạt động đánh bắt xa bờ và tiếp tế nhiên liệu, lương thực, nước ngọt cho hàng ngàn lượt tàu thuyền hoạt động mỗi năm.
Chính quyền huyện và thành phố Hải Phòng đã và đang triển khai các dự án cải tạo, nâng cấp cảng cá kết hợp cảng tổng hợp Bạch Long Vĩ, mở rộng năng lực tiếp nhận tàu và hệ thống kho lạnh bảo quản hải sản. Cùng với đó là chương trình đầu tư trạm cung ứng điện mặt trời, gió và hệ thống lọc nước biển hiện đại để đảm bảo an ninh năng lượng và sinh hoạt cho cư dân.
Song song, hạ tầng y tế, giáo dục và viễn thông cũng được củng cố, bao gồm kế hoạch xây dựng cơ sở y tế đa chức năng, trường học nội trú và trạm phát sóng mới phục vụ thông tin liên lạc ổn định trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Một số chương trình đào tạo nghề cho ngư dân cũng đang được triển khai nhằm nâng cao chất lượng lao động và phát triển kinh tế biển bền vững.
Tầm nhìn đến năm 2050
Tầm nhìn đến năm 2050 của huyện đảo Bạch Long Vĩ là trở thành một trung tâm biển đảo xanh – thông minh – tự chủ giữa Vịnh Bắc Bộ, có năng lực kết nối quốc tế trong lĩnh vực kinh tế biển, môi trường và nghiên cứu khoa học. Bạch Long Vĩ được định hướng trở thành mô hình đảo sinh thái, đảo thông minh tiêu biểu của Việt Nam với các trạm năng lượng tái tạo, trung tâm bảo tồn biển và khu dịch vụ – nghiên cứu biển tầm cỡ.
