Tổng quan về huyện Bắc Bình trước sáp nhập
Huyện Bắc Bình là huyện có diện tích lớn nhất tỉnh Bình Thuận, nằm ở phía Bắc của tỉnh, cách thành phố Hồ Chí Minh khoảng 230 km theo phía Đông, cách Nha Trang khoảng 200 km theo phía Tây Nam. Huyện có Quốc lộ 1 và đường sắt Bắc - Nam đi qua.
Bắc Bình là địa bàn đa dân tộc, trong đó đồng bào Chăm cư trú đông nhất (tập trung ở Phan Hiệp, Phan Hòa, Phan Thanh, Phan Rí Thành…) với tín ngưỡng Bà La Môn và Bà - ni. Huyện Bắc Bình có tổng diện tích đất tự nhiên hơn 2125,6 km² và dân số khoảng 124.390 người (2018), mật độ dân số đạt khoảng 59 người/km².
Ranh giới tiếp giáp của huyện trước sáp nhập:
- Phía Đông giáp huyện Tuy Phong.
- Phía Tây giáp huyện Hàm Thuận Bắc và giáp huyện Di Linh (Lâm Đồng).
- Phía Nam giáp thành phố Phan Thiết và Biển Đông.
- Phía Bắc giáp huyện Đức Trọng (Lâm Đồng).
Bắc Bình là “cửa ngõ” nối cao nguyên Lâm Đồng ra biển Bình Thuận qua quốc lộ 28B (đầu tuyến nằm ngay tại thị trấn Lương Sơn, Bắc Bình) - tuyến đang được cải tạo, nâng cấp (tổng chiều dài ~69 km; đoạn qua Bình Thuận ~51 km; tổng mức đầu tư ~1.435 tỷ đồng) giúp mở rộng “cửa ngõ” ra biển và hỗ trợ vận tải - logistics vùng Tây Nguyên xuống cảng biển duyên hải Nam Trung Bộ.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện Bắc Bình có 2 thị trấn, 16 xã. Cụ thể gồm: Thị trấn Chợ Lầu(huyện lỵ), Thị trấn Lương Sơn, Xã Bình An, Xã Bình Tân, Xã Hải Ninh, Xã Hòa Thắng, Xã Hồng Phong, Xã Hồng Thái, Xã Phan Điền, Xã Phan Hiệp, Xã Phan Hòa, Xã Phan Lâm, Xã Phan Rí Thành, Xã Phan Sơn, Xã Phan Thanh, Xã Phan Tiến, Xã Sông Bình, Xã Sông Lũy.
Hạ tầng và các đặc điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
Về hạ tầng giao thông, huyện có quốc lộ 1A đi qua được coi là trục xương sống Bắc - Nam chạy qua Chợ Lầu - Lương Sơn (kết nối Phan Thiết, Tuy Phong, Ninh Thuận…). Quốc lộ 28B là điểm đầu tại Lương Sơn (Bắc Bình) - cửa ngõ duy nhất xuống biển của khu vực Đại Ninh - Đức Trọng (Lâm Đồng). DT716 và DT716B có tuyến Phan Thiết - Bàu Trắng - Lương Sơn/Phan Rí Cửa, là cung đường du lịch ven cát - ven biển nổi tiếng, vai trò huyết mạch dẫn khách đến Bàu Trắng (điểm check in “sa mạc cát trắng”).
Hạ tầng điện - nước của huyện có hồ chứa Sông Lũy (địa bàn Phan Lâm, Phan Sơn) với tổng dung tích thiết kế ~99 - 100 triệu m³, vốn đầu tư ~1.300 - 1.500 tỷ đồng, khởi công tháng 02/2019 mục tiêu cấp nước tưới ~24.200 ha, cấp nước sinh hoạt và duy trì dòng chảy mùa khô, giảm lũ hạ du, kết hợp phát điện.
Kinh tế
Chủ tịch Uỷ ban nhân dân huyện Bắc Bình - Mai Văn Vụ cho biết năm 2024 huyện Bắc Bình thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội cơ bản đảm bảo theo yêu cầu nhiệm vụ đề ra, có những mặt chuyển biến tích cực theo hướng phát triển. Nổi rõ sản xuất công nghiệp, hoạt động dịch vụ, du lịch tiếp tục duy trì ổn định, góp phần giải quyết việc làm, ổn định nguồn thu ngân sách. Năm 2024, tổng thu ngân sách đạt 410 tỷ đồng, đạt 100% dự toán huyện giao; giải quyết việc làm đạt 2.150 lao động, đạt 119,44% kế hoạch; đào tạo nghề lao động cho nông thôn đạt 137,5% kế hoạch... Trong năm qua, huyện đã thu hút hơn 290.000 lượt khách đến tham quan, du lịch đạt 116% so với kế hoạch đề ra; trong đó khách trong nước chiếm 75%, khách quốc tế 25%.
Đối với ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, huyện có 4 cụm công nghiệp với tổng diện tích 122 ha; cụm Hải Ninh 50 ha (lấp đầy 43,6%); cụm Bắc Bình 1 có 22 ha (lấp 22,8%); cụm Lương Sơn 26 ha; cụm Sông Bình 24 ha đang triển khai hạ tầng và xây dựng nhà máy chế biến sữa. Về tiểu thủ công nghiệp toàn huyện có khoảng 209 doanh nghiệp, 27 hợp tác xã, doanh thu bình quân 1.273 tỷ đồng/năm, đóng góp thuế khoảng 138,9 tỷ đồng/năm; doanh thu hộ kinh doanh là 446 tỷ đồng/năm.
Đối với ngành nông nghiệp năm 2023 diện tích lúa chất lượng cao đạt 23.007 ha (58,62% tổng diện tích vụ), tăng 6.745 ha so với năm 2022. Bắc Bình hướng phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp - dịch vụ - du lịch - nông nghiệp, tập trung vào chương trình xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Bắc Bình coi ngành du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn. Năm 2023 du khách đến Bắc Bình đạt hơn 318.942 lượt, tăng 88,7% so với năm 2022. Năm 2024 du lịch tiếp tục phát triển, hơn 290.000 lượt khách, đạt 116% kế hoạch; trong đó 75% khách nội địa, 25% khách quốc tế; du lịch trở thành điểm sáng trong cơ cấu kinh tế huyện.
Danh lam thắng cảnh
Khu thắng cảnh Bàu Trắng được xem là “ốc đảo” hoang sơ giữa vùng cát. Khung cảnh hồ nước ngọt giữa đồi cát trắng, mùa sen nở tạo vẻ nên thơ. Vùng hồ sâu tới 19 m, diện tích khoảng 70 ha, nơi rộng nhất ~500 m. Bàu Trắng là danh thắng được xếp hạng cấp quốc gia năm 2019, quy hoạch và quản lý bài bản với diện tích bảo vệ 371,88 ha. Bàu Trắng tạo nên sản phẩm du lịch độc đáo và là tài nguyên trọng điểm để Bắc Bình định hướng phát triển du lịch sinh thái - trải nghiệm - văn hóa.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Định hướng đến năm 2030, Bắc Bình hoàn thành và khai thác hiệu quả quốc lộ 28B, rút ngắn thời gian di chuyển Đức Trọng - Lương Sơn - Chợ Lầu - quốc lộ 1A - ven biển/cảng Vĩnh Tân, hình thành “hành lang logistics cao nguyên - biển”; kết nối khu công nghiệp Sông Bình với vùng nguyên liệu Lâm Đồng (cà phê, rau, gỗ…) và thị trường du lịch biển Bình Thuận. Vận hành ổn định hồ Sông Lũy và hệ thống kênh, đảm bảo nguồn nước tưới/sinh hoạt ~24.200 ha, thích ứng hạn mặn - El Niño, hỗ trợ tái cơ cấu cây trồng (thanh long, nho, dưa, dược liệu, cây ăn quả chịu hạn) và nông nghiệp sinh thái trên cát.
Triển khai quy hoạch chung khu du lịch Bàu Trắng theo phân khu chức năng: Mặt nước - chèo thuyền, du thuyền nhỏ không động cơ; dịch vụ - trải nghiệm cát, xe địa hình giới hạn tuyến, dù lượn, trekking cồn; bảo tồn cảnh quan - hạn chế xáo trộn địa hình cát, kiểm soát rác thải, quy tắc “leave no trace”. Kỳ vọng doanh thu dịch vụ - lưu trú gia tăng khi sân bay Phan Thiết vào vận hành (theo quy hoạch tỉnh).
Dùng “đòn bẩy” sông Lũy phát triển giống chịu hạn, tưới nhỏ giọt/cảm biến; hình thành chuỗi chế biến (sấy, lên men, nước ép…) phục vụ du lịch - xuất khẩu. Đấu nối các dự án điện gió/điện mặt trời phù hợp Quy hoạch điện VIII; lấp đầy khu công nghiệp sông Bình với ngành chế biến nông - lâm sản, vật liệu xanh, công nghệ nước, linh kiện phụ trợ du lịch.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện Bắc Bình
Tầm nhìn đến năm 2050
Căn cứ Quy hoạch tỉnh đến năm 2050, Bắc Bình nên định vị như cực tăng trưởng phía Bắc của Bình Thuận với 4 đặc trưng:
Cực du lịch sa mạc - hồ nước quốc gia: Bàu Trắng là “biểu tượng” du lịch cảnh quan cát - hồ của Việt Nam, quản trị theo chuẩn khu bảo tồn cảnh quan; dịch vụ du lịch cường độ thấp - giá trị cao, vận tải công cộng sạch trên DT716; lộ trình trung hòa carbon cho cụm du lịch 2040 - 2050.
Hành lang năng lượng - công nghiệp xanh: Cánh đồng điện gió - mặt trời vận hành ổn định trong khung Điện VIII; khu công nghiệp Sông Bình trở thành khu công nghiệp xanh - tuần hoàn, ưu tiên chế biến sâu nông lâm sản, vật liệu xây dựng nhẹ, phụ trợ năng lượng; logistics quốc lộ 28B - quốc lộ 1A - cảng Vĩnh Tân khép kín.
Nông nghiệp bán khô hạn thông minh: Sản xuất ít nước - giá trị cao (dâu tây, nho, dưa lê, dược liệu, chăn nuôi thích nghi), tưới số hóa - cảnh báo hạn; Sông Lũy là “xương sống” an ninh nước đến năm 2050.
Bảo tồn - phát huy văn hóa Chăm: Bắc Bình là “thủ phủ” cộng đồng Chăm ở Bình Thuận. Phấn đấu đến năm 2050 có bảo tàng sống nghề gốm Bình Đức, trung tâm học liệu số về văn hóa - ngôn ngữ Chăm, chuỗi lễ hội - sản phẩm sáng tạo gắn OCOP và du lịch học thuật.
