Tổng quan về huyện An Phú trước sáp nhập
Huyện An Phú nằm ở vùng đầu nguồn sông Hậu, phía Tây Bắc của tỉnh An Giang, giữ vị trí chiến lược về chính trị, kinh tế và quốc phòng. Diện tích huyện chủ yếu là đồng bằng phù sa, xen kẽ các cù lao, có nhiều khu vực ngập nước theo mùa. Địa hình có thể chia thành ba phần chính: cù lao An Phú nằm giữa sông Hậu và sông Châu Đốc, các xã ven bờ Tây sông Châu Đốc và bờ Đông sông Hậu, cùng cù lao Vĩnh Trường ở phía Nam.
Huyện chịu ảnh hưởng rõ nét của mùa nước nổi từ tháng 7 âm lịch đến cuối năm, khi nước từ sông Mê Kông và Biển Hồ (Campuchia) dâng cao, gây ngập trung bình 2–3 m. Đây vừa là thách thức vừa là nét đặc trưng của vùng, ảnh hưởng mạnh đến sinh hoạt, sản xuất và văn hóa địa phương.
Ranh giới hành chính trước sáp nhập:
- Phía Tây và Bắc giáp huyện Bourei Cholsar (tỉnh Takeo) và Kaoh Thum (tỉnh Kandal) của Campuchia, với đường biên giới dài khoảng 40,5 km
- Phía Đông giáp thị xã Tân Châu
- Phía Nam giáp ngã ba sông Hậu ở thành phố Châu Đốc
Ngoài lợi thế sông nước, An Phú còn nổi tiếng với hồ nước ngọt Búng Bình Thiên – hồ tự nhiên lớn nhất miền Tây, sở hữu cảnh quan đẹp và giá trị sinh thái cao, là điểm nhấn trong phát triển du lịch.
Đơn vị hành chính
Trước sáp nhập, huyện An Phú gồm 3 thị trấn và 11 xã, phân bố đều ở các khu vực trọng điểm, giúp quản lý hiệu quả và phát triển kinh tế – xã hội hài hòa giữa trung tâm và vùng ven biên giới.
Danh sách đơn vị hành chính: Thị trấn An Phú, Thị trấn Đa Phước, Thị trấn Long Bình, Xã Khánh An, Xã Khánh Bình, Xã Nhơn Hội, Xã Phú Hội, Xã Phú Hữu, Xã Phước Hưng, Xã Quốc Thái, Xã Vĩnh Hậu, Xã Vĩnh Hội Đông, Xã Vĩnh Lộc, Xã Vĩnh Trường.
Hạ tầng và các điểm nổi bật
Cơ sở hạ tầng
An Phú có mạng lưới giao thông quan trọng, kết nối trực tiếp với Campuchia qua nhiều cửa khẩu biên giới như Long Bình, Vĩnh Hội Đông, Bắc Đai. Trong đó, cầu Long Bình – Chrey Thom (khánh thành 2017) là tuyến huyết mạch nối Việt Nam với thủ đô Phnom Penh, rút ngắn quãng đường vận tải và tạo điều kiện thúc đẩy thương mại song phương.
Đường bộ của huyện gồm Tỉnh lộ 956 (đang nâng cấp thành Quốc lộ 91C) chạy dọc sông Hậu và Tỉnh lộ 957 dọc sông Châu Đốc, đóng vai trò kết nối khu vực với thành phố Châu Đốc và các cửa khẩu quốc tế. Cầu Cồn Tiên đã giải quyết tình trạng qua phà trước đây, đảm bảo lưu thông liên tục.
Ngoài đường bộ, đường thủy của An Phú có vai trò đặc biệt quan trọng, vì đây là cửa ngõ của sông Hậu khi chảy vào Việt Nam, kết nối các tỉnh miền Tây với Phnom Penh. Các tuyến giao thông thủy nội địa và hệ thống cảng, bến tàu phục vụ tốt nhu cầu vận tải hàng hóa và hành khách.
Kinh tế
Kinh tế huyện An Phú dựa trên nông nghiệp, thủy sản, thương mại biên giới và dịch vụ. Vùng đất phù sa màu mỡ giúp sản lượng lúa của huyện ổn định, bên cạnh đó còn trồng hoa màu như bắp, ớt, khoai, sắn. Thủy sản phát triển mạnh với nuôi cá tra, cá basa, tôm càng xanh.
Thương mại biên giới là điểm sáng, với hoạt động mua bán nhộn nhịp tại các cửa khẩu, đặc biệt là Long Bình – Chrey Thom. Khu vực này hình thành cụm chợ biên giới sôi động, trao đổi hàng hóa nông sản, thủ công mỹ nghệ, hàng tiêu dùng.
Các làng nghề truyền thống và dịch vụ địa phương gắn liền với đặc sản vùng sông nước, cùng hệ thống chợ trung tâm tại thị trấn An Phú, Long Bình, Đa Phước.
Du lịch
An Phú nổi bật với Búng Bình Thiên – hồ nước ngọt tự nhiên rộng lớn, được mệnh danh “Hồ Nước Trời”, thu hút du khách nhờ vẻ đẹp yên bình, đặc biệt vào mùa nước nổi khi hoa súng, bèo, sen phủ kín mặt hồ. Đây cũng là nơi diễn ra các lễ hội văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Chăm Hồi giáo, như lễ hội Ramadan, Hari Raya, với kiến trúc Thánh đường và Tiểu Thánh đường đặc trưng.
Ngoài ra, huyện còn có các di tích lịch sử – văn hóa: cây đa cổ thụ hơn 340 năm tuổi ở thị trấn Long Bình, đình thần Đa Phước, đình Phước Hưng, đình Khánh Bình, chùa Linh Ẩn Tự (chùa Ông Năm) với tượng Phật Di Đà hai mặt lớn nhất miền Tây. Các điểm này vừa có giá trị lịch sử vừa là địa chỉ du lịch tâm linh thu hút khách hành hương.
Định hướng phát triển năm 2030, tầm nhìn năm 2050
Giai đoạn đến năm 2030
Theo quy hoạch của tỉnh An Giang, huyện An Phú sẽ phát triển theo hướng kinh tế cửa khẩu – nông nghiệp công nghệ cao – du lịch sinh thái và văn hóa. Trọng tâm là tận dụng lợi thế đầu nguồn sông Hậu, đường biên giới dài 40,5 km và vị trí gần thủ đô Phnom Penh để đẩy mạnh thương mại quốc tế.
Các định hướng chính:
- Phát triển kinh tế cửa khẩu: Nâng cấp cửa khẩu Long Bình, Vĩnh Hội Đông và Bắc Đai thành các trung tâm giao thương biên giới hiện đại, kết hợp dịch vụ logistics, kho bãi, chợ đầu mối.
- Nông nghiệp công nghệ cao: Ứng dụng công nghệ vào canh tác lúa chất lượng cao, nuôi trồng thủy sản bền vững, giảm chi phí và nâng cao giá trị xuất khẩu.
- Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp: Phát triển các cụm công nghiệp gắn với chế biến nông sản, thủy sản, tận dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ.
Các dự án trọng điểm đến năm 2030 gồm:
- Hoàn thiện và mở rộng Quốc lộ 91C, Tỉnh lộ 957.
- Xây dựng cầu An Phú – Vĩnh Trường, cầu Tôn Đức Thắng.
- Khu dân cư tái định cư cho đồng bào Chăm tại xã Đa Phước.
- Cải tạo và mở rộng hạ tầng du lịch Búng Bình Thiên gắn với sản phẩm du lịch cộng đồng người Chăm.
Xem chi tiết: Bản đồ quy hoạch huyện An Phú
Tầm nhìn đến năm 2050
Tới năm 2050, An Phú hướng tới trở thành đô thị loại III hoặc cao hơn, đóng vai trò trung tâm thương mại – dịch vụ biên giới của khu vực đầu nguồn Đồng bằng sông Cửu Long.
Tầm nhìn phát triển bao gồm:
- Đô thị cửa khẩu thông minh: Ứng dụng công nghệ số trong quản lý thương mại biên giới, khai thác thương mại điện tử xuyên biên giới.
- Du lịch quốc tế: Xây dựng cụm du lịch liên kết Việt Nam – Campuchia, lấy Búng Bình Thiên làm trung tâm, kết nối các tuyến du lịch đường thủy sông Hậu và sông Bình Di.
- Kinh tế xanh: Phát triển năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió), bảo vệ tài nguyên sông nước và nâng cao khả năng ứng phó biến đổi khí hậu, đặc biệt với tình trạng ngập lũ mùa nước nổi.
Với những định hướng này, An Phú không chỉ giữ vai trò cửa ngõ giao thương quốc tế mà còn là điểm đến du lịch sinh thái – văn hóa đặc sắc của miền Tây Nam Bộ.
